بهترین متدهای تدریس معکوس برای پایه دبیرستان
امروزه شیوه یادگیری معکوس به عنوان یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های آموزشی در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، بسیاری از معلمان دوره دبیرستان یا همان متوسطه دوم، از این شیوه و فعالیت‌های مختص آن نا‌آگاه هستند. نکته مهم آن است که از میان فعالیت‌های گسترده یادگیری معکوس، باید فعالیتی را انتخاب نمایید که دانش‌آموزان با آن احساس راحتی بیشتری کرده، موجب درک بهتر مطالب، حفظ دانش و مشارکت بیشتر آنان در مباحث درسی شود. در این مقاله قصد داریم به 5 مورد از فعالیت‌های یادگیری معکوس مخصوص دوره متوسطه دوّم اشاره خواهیم کرد.
تصور برخی از روش یادگیری معکوس این است که دانش‌آموزان مطالبی را به صورت فردی در خانه و پیش از شروع کلاس مطالعه کرده و معلمان مبتنی بر آن مطالب و در ادامه آن‌ها، درس جلسه جدید را شروع می‌کنند! باید گفت که این تصور کاملا غلط است؛ زیرا مطالبی که دانش‌آموز پیش از کلاس درس با آن‌ها آشنا می‌شوند، باید در محیط کلاس و تحت راهنمایی و نظارت معلم، درک شود. پس فعالیت‌های کلاسی در اثر‌گذاری این روش اهمیت حیاتی دارند.
انتخاب فعالیت مناسب برای پیاده‌سازی روش فعالیت معکوس، اهمیت اساسی دارد؛ زیرا آن فعالیت باید بستری را فراهم نماید که در آن دانش‌آموزان درک خود از مفاهیم درسی را افزایش دهند، علم جدیدی را بر مبنای دانش پیشینی که یاد گرفته‌اند، بنا ساخته و از طرق جدیدی به ایده‌های نو و بکری برسند.
1-مطالعات موردی/ Case Study
یکی از بهترین فعالیت‌های یادگیری معکوس برای دانش‌آموزان دوره دبیرستان، تقسیم آنان به گروه‌های سه تا شش نفره و ارائه یک مطالعه موردی مرتبط با مبحث درسی جدید به آنان برای کار در خانه است. مورد مطالعه می‌تواند بر اساس موقعیتی واقعی، یا ساختگی توسط معلم باشد، اما حتما باید به واقعیت نزدیک باشد. از نظر متخصصان، یک مطالعه موردی ایده‌آل می‌بایست دارای یک مشکل با چندین راه‌حل ممکن و یا با پاسخ‌های درست و متفاوت بالقوّه باشد. برای این مقطع تحصیلی، بهتر است که مطالعات موردی نسبتا کوتاه و دارای درجه متوسط باشند تا دانش‌آموزان زمان زیادی را صرف آن‌ها نکنند. اهمیت مطالعات موردی در آن جایی مشخص می‌شود که دانش‌آموزان متوجه کاربرد و استفاده مطالبی که یاد گرفته‌اند، شده و با تفکر عمیق در مورد آن‌ها و به‌کارگیری‌شان در یک موقعیت شبیه به واقعیت، مباحث درسی را به نحوی یاد می‌گیرند که حتی اگر هم بخواهند، نمی‌توانند آن‌ها را فراموش کنند!
2-مباحثه کلاسی
یکی از فعالیت‌های ساده‌ای که در کلاس درس سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است، مباحثه کلاسی است. موضوع مورد بحث باید مطلبی باشد که دانش‌آموزان در خانه در مورد آن پیش مطالعه داشته و طی یک بحث دقیق در کلاس، آنان باید به درک عمیق و جدیدی درباره مطلب مورد بحث برسند. در زمان اشتراک نقطه نظرات مختلف از مبحث توسط تمامی دانش‌آموزان، معلم باید نقش راهنما را داشته و مسیر بحث را هدایت نماید. همچنین معلمان باید نقاط مهم اما پرداخته نشده از مبحث درسی را که دانش‌آموزان متوجه آن نشده و یا آن را به اشتباه درک کرده‌اند را آشکار و ابهام زدایی کنند. این مباحثات کلاسی می‌توانند در اشکال مختلفی از جمله غیر‌رسمی و رسمی عنوان شده و حتی در قالب بارش فکری باشند. در این روش معلمان حتما باید اطمینان حاصل نمایند که تمامی دانش‌آموزان در بحث شرکت کرده و نظر خود را مطرح کنند.
3-ارائه و کنفرانس درسی
این روش، روشی بسیار مطلوب در دوره دبیرستان است که باعث افزایش مهارت‌های ارتباطی و کلامی دانش‌آموزان شده و تجربه‌ای برای آنان به ارمغان می‌آورد که با استفاده از آن، می‌توانند راحت‌تر به مشاغلی که نیاز به کنفرانس و سخنرانی در میان تعداد کثیری از افراد دارند، دست یابند. این روش برای پیاده‌سازی یادگیری معکوس بسیار مورد پیشنهاد است، زیرا باعث می‌شود تا دانش‌آموز با تفکری دقیق و انتقادی به موضوعی که آن را در خانه و به صورت فردی و خودآموز مطالعه نموده، فکر کرده، به تمامی ابعاد آن اشراف یافته تا بتواند آن را در کلاس درس ارائه دهد. بسته به آنکه معلمان قصد دارند چه بخشی از مطالب درسی توسط دانش‌آموزان ارائه شود، این روش می‌تواند به صورت فردی یا گروهی اجرایی شود که طریقه دوم، موجب افزایش مهارت کارِگروهی میان دانش‌آموزان می‌شود.
4-کوئیز‌ها و بازی‌ها
کوئیز‌های کلاسی و بازی‌ها یکی از بهترین فعالیت‌های روش یادگیری معکوس است که موجب می‌شود تا به شیوه‌ای سرگرم‌کننده مطالب درسی در ذهن دانش‌آموزان باقی بماند. مطابق تحقیقات، آزمون‌های کلاسی و کوئیز‌ها، کلید اساسی حفظ انگیزه در دانش‌آموزان است که به صورت بالقوّه موجب توسعه دانش نیز می‌شود. معلمان می‌توانند آزمون‌های کلاسی را در قالب بازی‌های کلاسی ایجاد کرده و موجب ایجاد رقابتی سالم میان دانش‌آموزان شوند.
5-فکر کن، جفت شو، به اشتراک گذار!
این روش، یکی از فعالیت‌های یادگیری معکوس است که یادگیری فردی و ترکیبی را با یکدیگر می‌آمیزد. در کنار آن فرصت مناسبی برای معلمان است تا ببینند که آیا دانش‌آموزان مطالبی را که باید، در خانه مطالعه کرده و یاد گرفته‌اند یا خیر. در این روش، معلمان باید یک مسأله یا یک مشکل را در کلاس مطرح کرده و سپس از دانش‌آموزان بخواهند تا به صورت فردی بر روی آن تمرکز و تأمل نمایند. پس از مدتی، دانش‌آموزان باید با یکی از هم‌کلاسی‌های خود یا بغل دستی‌شان جفت شده و نظرات‌شان را به اشتراک بگذارند. در نهایت معلم به صورت تصادفی و رندوم از میان دانش‌آموزان، چند نفر را انتخاب کرده تا نظرات خود و هم گروهی‌شان را با کل کلاس به اشتراک گذارند. مقاله‌ای در «دانشگاه واتِرلو» نشان می‌دهد که روش «فکر کن، جفت شو، به اشتراک گذار»، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با اشتراک گذاشتن تفکرات‌شان با هم‌گروهی خود، فکر‌های خود را تنظیم و شفاف نمایند. همچنین اشتراک‌گذاری تفکرات‌شان با باقی کلاس، می‌تواند موجب افزایش اعتماد به نفس آنان شود. به علاوه شنیدن سخنان و تفکرات دیگران، باعث افزایش درک آنان و تقویت روحیه پذیرش و احترام به نظرات دیگران می‌شود.
