آموزش آنلاین دروس و یادگیری منعطف تحت نظارت معلمان
در بسیاری از موارد و زمینهها، ساختار دورههای آموزشی آنلاین برای مواردی مثلِ نیاز معلمان به انعطافپذیری کلاس و دروس، تنظیم و مدیریت اهداف و محتواهای آموزشی، تطبیق معلمان با شرایط غیرقابل پیشبینی و ترکیب روشهای آموزشی مختلف، کافی به نظر نمیرسد.
امروزه بسیاری از معلمان که به ابزارهای دیجیتال و اینترنت اشراف دارند، ترجیح میدهند تا کلاسهای درس را به صورت پخش زنده (آنلاین) برگزار کرده و خودشان آن را مدیریت کنند تا یادگیری دانشآموزان منعطفتر شده و از خشکی محیط کلاس بکاهند.
طراحی و اجرای آموزش آنلاین دروس تحت نظارت معلمان:
1-برنامهریزی ساختار آموزش آنلاین دروس:
اینکه چه مدت زمانی را معلمان به آموزش آنلاین اختصاصی و چه محتواها و اهداف آموزشی را شامل این دوره آموزشی قرار دهند، همه بستگی به مدت زمان مدارس دارد. در زمان کرونا در بسیاری از مناطق جهان، ساعات تدریس صبحگاهی فقط برای مقطع ابتدایی تخصیص داده شده است. برای باقی مقاطع، برنامهای مرکب از آموزش آکادمیک و فعالیتهای ورزشی ترتیب داده شده است که مطابق آن، دانشآموزان روزانه یک ساعت در خانه فعالیتهای فیزیکی را تحت نظارت والدین و معلمان انجام میدهند. برخی مدارس حتی موفق به برگزاری شِبه المپیک کوچکی در میان دانشآموزان شدهاند و این مسابقه را از طریق داوری فیلم و عکسهای دانشآموزان در حین بازی و فعالیت ورزشی انجام میدهند!
به دلیل اینکه اینگونه آموزش در محیط خانه صورت میگیرد، پس دانشآموزان باید به خود تنظیمی عادت کرده و خودشان برنامه روزانهشان را مدیریت کنند. به همین علت، این امر ضروری است که معلمان از همان ابتدا مدت زمان هر کلاس پخش آنلاین را مشخص کرده و به آن مدت زمان پایبند باشند تا دانشآموزان هم به آن برنامه منظم روزانه پایبند بمانند. مدت زمان هر کلاس را معلمان باید با توجه به سطح هر کلاس و مقطع آنها تنظیم کنند. احتمالاً مدت زمان هر کلاس برای دانشآموزان مقطع دبستان نباید بیشتر از 20 دقیقه و برای دانشآموزان مقطع متوسطه اول و دوم نباید بیشتر از 40 دقیقه باشد.
2-توسعه آموزش آنلان با روشهای مناسب آموزشی و همراه با تکنولوژی:
معلمان باید روشهای آموزشی را انتخاب کنند که امکان اجرای آنها در فرایند آموزش خانگی و از راهِ دور باشد. اگر دورههای آموزشی آنلاین، طولانی مدت باشد، بهتر است که در بین آن 10 الی 15 دقیقه وقت استراحت برای دانشآموزان در نظر گرفته شود. آموزش در این دورههای باید بر مبنای ایجاد یک رابطه سالم و دو سویه میان معلمان و دانشآموزان باشد که در این رابطه، تواناییهای خود را به یکدیگر منتقل کنند؛ به همین علت بهتر است که معلمان این کلاسها را در بازههای زمانی کوتاه (مثلاً 10 الی 15 دقیقه) برگزار کنند. در اینجا به چند مورد از منسجمترین و مؤثرترین روشهایی که معلمان در دورههای آموزشی آنلاین میتوانند اجرا کنند، اشاره خواهیم کرد:
الف) یک رابطه مبتنی بر درک و صمیمیت با دانشآموزان برقرار کنید و در کلاسهای پخش زنده سعی کنید که تمامی حواس پنجگانه دانشآموزان را حدالامکان به کار بگیرید؛ زیرا دورههای آموزشی آنلاین، برخلاف کلاسهای درس حضوری، معلمان و دانشآموزان را محدود به صفحه کوچک موبایل یا لپتاپ کرده که به نوعی دافعه برای دانشآموزان در امر آموزش ایجاد کرده است. قرار دادن فعالیتهای فیزیکی در طول دوره درسی، امری مهم تلقی میشود که اجرایی کردن آن از طریق استفاده از برنامهها و ابزارهای مختلف تکنولوژی که در زندگی روزمره زیاد از آنها استفاده میکنیم، امکانپذیر است. دانشآموزان میتوانند از طریق ویدئو، تماس تلفنی، پیام دادن و ایمیل، نظر خود را در مورد آموزش و کلاس به معلمان انتقال دهند. اینگونه تا حدودی فاصله آموزش حضوری و مجازی در نظر دانشآموزان کمرنگتر خواهد شد.
ب) ساختاری منظم و واضح از برنامه درسی دوره آنلاین طراحی و برنامهریزی کنید. آموزش در دورههای آموزشی آنلاین، نیاز به سیستم دیگری برای سازماندهی و نظارت و رفع مشکلات احتمالی دارد. قطعاً معلمانی که کمتر با تکنولوژی سر و کار داشته و تجربه کمتری در این زمینه دارند، در زمان استفاده از تکنولوژی، احساس ناراحتی و کلافگی خواهند داشت؛ در نتیجه، بهتر است که از نزدیکان و همکاران خود کمک گرفته تا بهتر بتوانید با ساز و کار تکنولوژی و ابزارهای آن کار بکنید. فهرست کردن کارها و تعیین مدت زمان دورههای آموزشی، میتواند اجرای منظم آنها را تضمین کرده و امکان مواجهه با اتفاقات غیرقابل پیشبینی را نیز آسانتر کند.
ج) یک محیط حمایتکننده و سرشار از روابط مثبت با دانشآموزان ایجاد کنید. آموزش آنلاین، به معنای محیط، منابع و دسترسی محدود شده است که خوشبختانه قابلیت نظارت و مدیریت را دارد؛ برای مثال، دانشآموزان میتوانند از طریق برنامهها و پلتفرمهای آموزشی وارد این دورهها شوند و یا از طریق لینک مستقیمی که معلم در اختیار آنها قرار داده است. معلمان از همان ابتدای دوره، باید برنامه آموزشی خود را تنظیم کرده و آن را برای دانشآموزان شفافسازی کنند. یکی دیگر از اجزای غیر قابل حذفِ دورههای آموزشی، روابط انسانی حمایتگرایانه است. این محیط میتواند تأثیر بسزایی بر آموزش دانشآموزان بگذارد.
د) از ابزارها و روشهای مبتنی بر تکنولوژی استفاده کرده و آنها را جایگزین روشهای قدیمی آموزشی کنید. استفاده از تکنولوژی موجب حفظ انرژی معلمان شده و آموزش آنها را باکیفیتتر میکند و موجب میشود تا معلمان بیشتر بر آموزش و محتواهای آموزشی تمرکز کنند؛ ابزارهایی مثلِ برنامههایی که کوئیزها و امتحانات را طراحی نموده و آنها را به طور خودکار تصحیح میکند، از جمله این تکنولوژیها هستند. از جهتی دیگر، این ابزارها آموزش را کارآمدتر میکند؛ زیرا اینگونه دانشآموزان میتوانند فعالیتهای مشارکتی بیشتری با یکدیگر داشته باشند.
بررسی و آزمایش ابزارهای تکنولوژی قبل از راه اندازی آموزش آنلاین:
قبل از شروع آموزش آنلاین، معلمان باید ابزارها، برنامهها و اتصال به اینترنت را بررسی کنند تا در فرایند آموزش اختلال و قطعی رخ ندهد. برای این امر، معلمان میتوانند قبل از شروع هر کلاس، یک کلاس آزمایشی برای خود راه اندازی کرده تا پیش از شروع کلاس اصلی، اشکالات متعدد را شناسایی و آنها را رفع کنند.