چطور از راه دور آموزش دهیم و همه‌ی نکات را رعایت کنیم؟
با روند رو به رشد و محبوبیت روز‌افزون آموزش الکترونیک، به خصوص پس از ظهور پاندمی ویروس کرونا، سؤالی که مطرح می‌شود این است که این میزان توجه به این نوعِ خاص از آموزش از کجا شروع شد؟
همان‌گونه که تحقیقات نشان می‌دهد، اولین آموزشِ از راهِ دور از طریق کارت پستال‌ها صورت گرفت و آیزاک پیتمن در سال 1840 میلادی، با این نوع از آموزش به دانش‌آموزان خود از طریق مکاتبه، آموزش داد. از آن زمان آموزش از راهِ دور با تکنولوژی و پیشرفت‌های آن همسو شد و توسط دانشگاه‌هایی که به دنبال گسترش فعالیت‌های خود فراتر از محیط اطراف‌شان بودند، مورد استفاده قرار گرفت. به عنوان مثال، دانشگاه لندن قصد داشت تا هزینه‌های آموزش عالی را برای دانشجویان اطراف لندن که بضاعت مالی مناسبی نداشتند، اختصاص دهد. امروزه دوره‌های آنلاین توسط افراد کنجکاوی که به دنبال افزایش اصولی اطلاعات خود و یا توسعه مهارت‌های محل کارشان هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از افراد، این دوره‌های آنلاین را به عنوان دوره‌ای مکمل در کنار آموزش سنتّی خود استفاده کرده و آن‌ها را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ادامه می‌دهند. با این حال، سؤالی که مطرح می‌شود این است که آموزش از راه دور چیست و چرا اهمیت دارد؟
آموزش از راهِ دور چیست؟
در پاسخ به بخش اوّل سؤال آموزش از راه دور چیست و چرا اهمیت دارد، می‌توان اینگونه پاسخ داد که: آموزش از راه دور که به عنوان یادگیری از راه دور نیز شناخته می‌شود، نوعی از آموزش است که فراتر از محیط کلاس‌های درس سنّتی، فضای فیزیکی و زمان بوده که با کمک تکنولوژی و ابزار‌های آن برگزار می‌شود. به عنوان یک اصطلاح، این ترکیب به دوره‌هایی اطلاق می‌شود که آموزش را در مدرسه، کالج یا دانشگاه بدون نیاز به حضور فیزیکی دانش‌آموزان در پی می‌گیرد. آموزش آنلاین از ابزار‌هایی برخوردار است که این امکان را به دانش‌پذیران و معلمان می‌دهد تا به صورت هم‌زمان و غیر هم‌زمان با کلاس و هم‌کلاسی‌های خود در تعامل باشند. دانش‌پذیرانی که محیط خانه را به هر محیط دیگری ترجیح می‌دهند، قطعا استقبال بی‌نظیری از آموزش از راهِ دور و روش منحصر به فرد آن می‌کنند. آموزش از راه دور برای هر مقطع تحصیلی از پیش‌دبستانی گرفته تا دکتری کاربرد داشته و همچنین می‌توان از آن به عنوان روشی ترکیبی استفاده نمود. روش‌های یادگیری ترکیبی در آموزش الکترونیک نیز شامل اشتراک‌گذاری فضا‌های اجتماعی مشترک در غالب وبلاگ و اسناد و منابع مشترک است که در دوران کووید-19 نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفتند.
برنامه‌های اختصاصی آموزش از راه دور چگونه کار می‌کنند؟
یکی از مهم‌ترین مزایای برنامه‌های آموزش از راه دور این است که دانش‌پذیران در هر زمان می‌توانند به محتوای آن دسترسی یافته و در محیطی الکترونیک و با توجه به سرعت یادگیری خود، این آموزش را فرا‌گیرند. هر چند که اکثر آموزش‌های از راه دور به صورت غیرهم‌زمان برگزار می‌شوند، اما اغلب ابزار‌های آن این امکان را به دانش‌پذیران می‌دهد تا تعامل و ارتباط مستقیم و تصویری با دیگر هم‌کلاسی‌های خود داشته باشند. به دلیل اینکه دانش‌پذیران در این دوره‌ها عموما به صورت مستقل عمل می‌کنند، پس خود آن‌ها نیز باید مدت زمان مطالعه و آموزش خود را مدیریت نموده و انگیزه خود را برای تداوم چنین آموزشی، تقویت نمایند.
مزایای آموزش از راهِ دور چیست؟
در یک محیط آنلاین، دانش‌پذیر هر زمانی که راحت‌تر باشد، می‌تواند به صورت غیرهم‌زمان به اطلاعات مورد نیاز آموزشی دسترسی پیدا کند. این یک مزیت بزرگ برای افرادی که امکان حضور به صورت فیزیکی و حضوری در کلاس‌ها را ندارند، محشوب می‌شود؛ پس بهترین انتخاب برای آنان، شرکت در برنامه‌ها و کلاس‌های آنلاین و دسترسی از راهِ دور به اطلاعات علمی-آموزشی است. در این بخش به کلیدی‌ترین مزایای آموزش از راه دور اشاره خواهیم کرد:
1-کیفیت بالا و شخصی‌سازی شده محتوا‌های آموزشی: به دلیل اینکه این دست دوره‌ها توسط دانشگاه‌ها و اساتید مجرّب نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای مقاطع تحصیلی کارشناسی تا دکتری نیز کاربرد دارند، پس دارای کیفیت بسیار بالا، هم در زمینه ارائه و اجرای دوره و هم مطالب و محتوای آموزشی هستند.
2-افزایش قابلیت دسترسی و امکان بازخورد فوری: امروزه، تجربه آموزش با تکنولوژی ترکیب شده و این امکان را به همه می‌دهد که در هر زمان و هر مکان به محتوا‌های آموزشی دسترسی یابند و در کنار آن، به صورت مجازی با معلمان و هم‌کلاسی‌های خود ارتباط تصویری داشته باشند. به همین دلیل آموزش از راه دور گزینه بسیار مناسبی برای افراد دارای معلولیت و یا افرادی است که امکان حضور در کلاس‌های حضوری را ندارند؛ از جمله والدین و شاغلان. همچنین این امکان برای تمامی دانش‌پذیران وجود دارد تا بازخورد و نظر خود را در مورد محتوای دوره و نحوه ارائه آن، به سمع برگزار‌کنندگان دوره به صورت شفاهی و کتبی برسانند.
3-کاهش و حذف برخی از هزینه‌ها: یکی از مزایای مهم آموزش از راهِ دور که بیشتر مورد توجه افراد قرار می‌گیرد، تفاوت فاحش هزینه‌های آن با هزینه کلاس‌های درس سنتی است؛ به این دلیل که در این نوع از آموزش، هزینه حمل و نقل، محل استقرار فرد، مکان برگزاری کلاس، کارکنان مؤسسات و… حذف می‌شوند. در این نوع از آموزش، افراد می‌توانند به تمامی وجوه زندگی خود مثلِ خانواده، کارِ تمام وقت، امور خانه و تحصیل به صورت توأمان بپردازند و آن‌ها را با هم ترکیب نموده و تعادل نسبی میان آن‌ها ایجاد نماید.
علت اهمیت آموزش از راه دور
برای پاسخ به بخش دوم این سؤال که آموزش از راه دور چیست و چرا اهمیت دارد، باید گفت که آموزش از راه دور، فرصت‌های آموزشی را با هدف توسعه شخصی و حرفه‌ای فراهم کرده و به میل سیری‌ناپذیر افراد به یادگیری علم، پاسخی موقت می‌دهد! با این روش، افراد می‌توانند رؤیا‌های خود را محقق کرده و به یادگیری هر موضوعی که به آن علاقه‌مند هستند، بدون محدودیت بپردازند. برای مثال، برخی رؤیای دستیابی به یک موقعیت شغلی خاص را دارند که دستیابی به آن، نیاز به ارائه مدرکی حرفه‌ای و رسمی دارد. با گذراندن دوره‌های خاص و حرفه‌ای از طریق آموزش از راه دور، افراد می‌توانند به شرط اولیه آن جایگاه رؤیایی خود دست یافته و در آن مسیر گام بردارند.
